Νομοθεσία

Τι προβλέπει το νέο νομοθετικό πλαίσιο

Σύμφωνα με το άρθρο 214 του νόμου 4512 του 2018 θεσπίζεται το «Επίδομα Παιδιού», που καταβάλλεται από 1/1/2018 και αντικαθιστά το Ενιαίο Επίδομα Στήριξης Τέκνων και το Ειδικό Επίδομα Τριτέκνων – Πολυτέκνων. Το νέο επίδομα καταβάλλεται λαμβάνοντας υπόψη τον αριθμό των εξαρτώμενων τέκνων και το λεγόμενο «ισοδύναμο οικογενειακό εισόδημα» κατά τα πρότυπα του Ενιαίου Επιδόματος Στήριξης Τέκνων. Ως ισοδύναμο οικογενειακό εισόδημα ορίζεται το συνολικό, πραγματικό ή τεκμαρτό εισόδημα από κάθε πηγή ημεδαπής και αλλοδαπής προέλευσης προ φόρων, μετά την αφαίρεση των εισφορών για κοινωνική ασφάλιση, εξαιρουμένων των επιδομάτων που δεν προσμετρώνται στο φορολογητέο εισόδημα, όλων των μελών της οικογένειας, διαιρούμενο με την λεγόμενη κλίμακα ισοδυναμίας. Η κλίμακα ισοδυναμίας προκύπτει από το σταθμισμένο άθροισμα των μελών της οικογένειας, ως εξής:

α) πρώτος γονέας: στάθμιση 1

β) δεύτερος γονέας: στάθμιση 1/2 (ήταν 1/3 στο προηγούμενο σύστημα)

γ) κάθε εξαρτώμενο τέκνο: στάθμιση 1/4 (ήταν 1/6 στο προηγούμενο σύστημα)

Ειδικά για τις μονογονεικές οικογένειες ισχύει ευνοικότερη στάθμιση, καθώς το πρώτο εξαρτώμενο τέκνο έχει στάθμιση 1/2 και κάθε επόμενο εξαρτώμενο τέκνο έχει στάθμιση 1/4.

Για τον καθορισμό των δικαιούχων οικογενειών προσδιορίζονται τρεις κατηγορίες ισοδύναμου οικογενειακού εισοδήματος, ως εξής:

α) Α’ κατηγορία: έως 6.000 ευρώ,

β) Β’ κατηγορία: από 6.001 ευρώ έως 10.000 ευρώ,

γ) Γ’ κατηγορία: από 10.001 ευρώ έως 15.000 ευρώ.

Παραδείγματα

• Έστω οικογένεια με εισόδημα 28.000€ και δύο παιδιά. Η κλίμακα ισοδυναμίας της οικογένειας είναι: 1 + 1/2 +1/4 + 1/4 = 2. Συνεπώς το ισοδύναμο εισόδημα είναι: 28.000€ / 2 = 14.000€. Άρα η οικογένεια εντάσσεται στην Γ’ εισοδηματική κλίμακα από 10.001 ευρώ έως 15.000 ευρώ και θα λάβει 56€ επίδομα το μήνα.
• Έστω οικογένεια με εισόδημα 14.000€ και ένα παιδί. Η κλίμακα ισοδυναμίας της οικογένειας είναι: 1 + 1/2 +1/4 = 1,75. Συνεπώς το ισοδύναμο εισόδημα είναι: 14.000€ / 1,75 = 8.000€. Άρα η οικογένεια εντάσσεται στην Β’ εισοδηματική κλίμακα από 6.001 ευρώ έως 10.000 ευρώ και θα λάβει 42€ επίδομα το μήνα. 

Το ποσό του επιδόματος, ανάλογα με τον αριθμό των εξαρτώμενων τέκνων και την κατηγορία ισοδύναμου οικογενειακού εισοδήματος, προσδιορίζεται ως εξής:

Για την Α’ κατηγορία:

• 70 ευρώ ανά μήνα για το πρώτο εξαρτώμενο τέκνο
• επιπλέον 70 ευρώ ανά μήνα για το δεύτερο εξαρτώμενο τέκνο
• επιπλέον 140 ευρώ ανά μήνα για το τρίτο και κάθε εξαρτώμενο τέκνο πέραν του τρίτου.

Για την Β’ κατηγορία:

• 42 ευρώ ανά μήνα για το πρώτο εξαρτώμενο τέκνο
• επιπλέον 42 ευρώ ανά μήνα για το δεύτερο εξαρτώμενο τέκνο
• επιπλέον 84 ευρώ ανά μήνα για το τρίτο και κάθε εξαρτώμενο τέκνο πέραν του τρίτου.

Για την Γ’ κατηγορία:

• 28 ευρώ ανά μήνα για το πρώτο εξαρτώμενο τέκνο
• επιπλέον 28 ευρώ ανά μήνα για το δεύτερο εξαρτώμενο τέκνο
• επιπλέον 56 ευρώ ανά μήνα για το τρίτο και κάθε εξαρτώμενο τέκνο πέραν του τρίτου.

Προϋποθέσεις & κατηγορίες δικαιούχων

Απαραίτητη προϋπόθεση για τη χορήγηση του επιδόματος είναι η υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος κάθε έτος. Για τον υπολογισμό της κατηγορίας ισοδύναμου οικογενειακού εισοδήματος λαμβάνεται υπόψη το εισόδημα που αναφέρεται στο εκκαθαριστικό του τρέχοντος οικονομικού έτους.

Ως εξαρτώμενα νοούνται τα τέκνα προερχόμενα από γάμο, φυσικά, θετά ή αναγνωρισμένα, εφόσον είναι άγαμα και δεν υπερβαίνουν το 18ο έτος της ηλικίας τους, ή το 19ο έτος, αν φοιτούν στη μέση εκπαίδευση. Ειδικά για τα τέκνα που φοιτούν στην ανώτερη ή ανώτατη εκπαίδευση, στο «Μεταλυκειακό έτος – Τάξη Μαθητείας» των Επαγγελματικών Λυκείων (ΕΠΑ.Λ.) καθώς και σε Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ε.Κ.), το επίδομα καταβάλλεται κατά τη διάρκεια  φοίτησής τους και σε καμιά περίπτωση μετά τη συμπλήρωση του 24ου έτους της ηλικίας τους. Επιπλέον, ως εξαρτώμενα τέκνα, νοούνται τα τέκνα με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω, καθώς και το ορφανό ή ορφανά που αποτελούν ιδία οικογένεια όταν έχει επέλθει θάνατος και των δύο γονέων.

Σε περίπτωση θανάτου του δικαιούχου γονέα ή υπαίτιας εγκατάλειψης των τέκνων του και οριστικής διακοπής της συγκατοίκησης ή διαζυγίου, το επίδομα καταβάλλεται σε όποιον έχει ανατεθεί με δικαστική απόφαση η άσκηση της επιμέλειας των τέκνων, προκειμένου δε για ενήλικα τέκνα, σε όποιον έχει την κύρια ευθύνη διατροφής. Μέχρι την έκδοση δικαστικής απόφασης επιμέλειας, το επίδομα χορηγείται στο γονέα που έχει την κύρια ευθύνη διατροφής, όπως αυτό προκύπτει από κοινή υπεύθυνη δήλωση των γονέων.

Το επίδομα παιδιού χορηγείται από τον ΟΠΕΚΑ κατόπιν αίτησης και το δικαίωμα αναγνωρίζεται

(α) από την 1η Ιανουαρίου του έτους υποβολής της αίτησης, για τέκνα γεννημένα μέχρι 31η Δεκεμβρίου του προηγούμενου έτους υποβολής της αίτησης

(β) από την 1η του επόμενου μήνα εκείνου της γέννησής τους για τέκνα γεννημένα εντός του έτους υποβολής της αίτησης

(γ) από την 1η Ιανουαρίου του επόμενου έτους εγγραφής τους σε σχολή για φοιτητές ή σπουδαστές.

Για τη διακοπή του επιδόματος, ως ημέρα γέννησης των τέκνων θεωρείται η 31η Δεκεμβρίου τους έτους γέννησής τους και, προκειμένου περί φοιτητών ή σπουδαστών, η λήξη του ακαδημαϊκού ή σπουδαστικού έτους.

Το επίδομα παιδιού χορηγείται στις ακόλουθες κατηγορίες προσώπων εφόσον διαμένουν νόμιμα και μόνιμα στην ελληνική επικράτεια τα τελευταία 5 έτη πριν από το έτος υποβολής της αίτησης, όπως αυτό προκύπτει από την υποβολή δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος των ιδίων ή των συζύγων τους ή των γονέων τους εφόσον οι ίδιοι δεν ήταν υπόχρεοι φορολογικής δήλωσης και τα εξαρτώμενα τέκνα τους βρίσκονται στην Ελλάδα:

α) Έλληνες πολίτες που διαμένουν μόνιμα στην Ελλάδα,

β) ομογενείς αλλοδαποί που διαμένουν μόνιμα στην Ελλάδα και διαθέτουν δελτίο ομογενούς,

γ) πολίτες κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που διαμένουν μόνιμα στην Ελλάδα,

δ) πολίτες των χωρών που ανήκουν στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (Νορβηγία, Ισλανδία και Λιχτενστάιν) και Ελβετούς πολίτες που διαμένουν μόνιμα στην Ελλάδα,

ε) αναγνωρισμένους πρόσφυγες που διαμένουν μόνιμα στην Ελλάδα,

στ) ανιθαγενείς,

ζ) δικαιούχους του ανθρωπιστικού καθεστώτος,

η) πολίτες άλλων κρατών που διαμένουν νόμιμα και μόνιμα στην Ελλάδα.

Το επίδομα παιδιού απαλλάσσεται από κάθε φόρο, τέλος, εισφορά ή κράτηση υπέρ του Δημοσίου ή τρίτου, συμπεριλαμβανομένης και της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης και δεν προσμετράται στο συνολικό, πραγματικό ή τεκμαρτό, οικογενειακό εισόδημα, παρά μόνον εάν ρητά προβλέπεται από το νομοθετικό πλαίσιο οικονομικών ενισχύσεων κοινωνικής προστασίας.

Κοινή Υπουργική Απόφαση

Με την Κοινή Υπουργική Απόφαση Αριθμ. Γ.Π.οικ.Δ22/11/2705/58, (ΦΕΚ  Β/2018) όπως ισχύει, ρυθμίζονται όλες οι λεπτομέρειες της διαδικασίας χορήγησης του Επιδόματος Παιδιού.

Το νέο επίδομα χορηγείται από τον ΟΠΕΚΑ και καταβάλλεται στους δικαιούχους κάθε έτους ανά δίμηνο, με πίστωση σε ενεργό τραπεζικό λογαριασμό, την τελευταία εργάσιμη ημέρα του μήνα καταβολής. Το ποσό υπολογίζεται βάσει των στοιχείων της τελευταίας εκκαθαρισμένης δήλωσης φορολογίας εισοδήματος. Μετά την υποβολή φορολογικής δήλωσης τρέχοντος έτους ή τροποποιητικής το ποσό του επιδόματος επαναϋπολογίζεται με βάση το εισόδημα και τον αριθμό των εξαρτώμενων τέκνων. Σε περίπτωση που ο δικαιούχος έλαβε διαφορετικό ποσό επιδόματος από αυτό που δικαιούται, τότε αυτό συμψηφίζεται με το ποσό των επόμενων πληρωμών.

Όπως ορίζει η ΚΥΑ, η αίτηση Α21 υποβάλλεται από τον υπόχρεο υποβολής φορολογικής δήλωσης από τον Μάρτιο κάθε έτους έως και 15 Ιανουαρίου του επόμενου έτους. Η αίτηση επέχει θέση υπεύθυνης δήλωσης, καθώς και δήλωση συναίνεσης για τη λήψη φορολογικών δεδομένων που τηρούνται στην ΑΑΔΕ και διασταύρωσης των στοιχείων. Ο δικαιούχος σε κάθε μεταβολή της οικογενειακής κατάστασής του οφείλει εντός ενός μήνα να προβαίνει σε τροποποίηση της αίτησης.

Γενικώς οι προϋποθέσεις χορήγησης του επιδόματος είναι:
(α) ηλεκτρονική υποβολή Ε1 για υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος.

(β) συμπλήρωση και ηλεκτρονική υποβολή Α21, μέσω της ιστοσελίδας του ΟΠΕΚΑ ή της ΗΔΙΚΑ.

(γ) Οι αιτούντες/υπόχρεοι πρέπει να διαμένουν νόμιμα και μόνιμα την τελευταία 5ετία στην Ελλάδα. Ο έλεγχος διαμονής του δικαιούχου και των εξαρτώμενων τέκνων του γίνεται αποκλειστικά από την υποβολή φορολογικών δηλώσεων της τελευταίας 5ετίας των ιδίων ή των συζύγων ή των γονέων τους, εφόσον οι ίδιοι δεν ήταν υπόχρεοι φορολογικής δήλωσης.

**** Τροποποιήσεις στην παρ 11 του άρθρου 214 του ν.4512/2018 και  μεταβατική διάταξη με το άρθρο 16 του ν. 4659/2020

Με τις διατάξεις του άρθρου 15 του νόμου 4659 «Επίδομα γέννησης και λοιπές
Διατάξεις » Τεύχος A ́ 21/03.02.2020 προβλέπονται τα εξής:

Άρθρο 15

Τροποποίηση του άρθρου 214 του ν. 4512/2018

1. Η παράγραφος 11 του άρθρου 214 του ν. 4512/2018 (Α ́ 5) τροποποιείται ως εξής:

«11. Το επίδομα παιδιού χορηγείται στις ακόλουθες κατηγορίες προσώπων εφόσον, με εξαίρεση την περίπτωση η ́, διαμένουν νόμιμα και μόνιμα στην Ελληνική Επικράτεια τα τελευταία πέντε (5) έτη πριν από το έτος υποβολής της αίτησης, όπως αυτό προκύπτει από την υποβολή δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος των ιδίων ή των συζύγων τους ή, εφόσον οι ίδιοι δεν ήταν υπόχρεοι φορολογικής δήλωσης, από τη φορολογική δήλωση, στην οποία εμφανίζονται ως εξαρτώμενα μέλη και τα εξαρτώμενα τέκνα τους βρίσκονται στην Ελλάδα:

α) Έλληνες πολίτες που διαμένουν μόνιμα στην Ελλάδα,
β) ομογενείς αλλοδαπούς που διαμένουν μόνιμα στην Ελλάδα και διαθέτουν Ειδικό Δελτίο Ταυτότητας Ομογενούς,
γ) πολίτες κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που διαμένουν μόνιμα στην Ελλάδα,
δ) πολίτες των χωρών που ανήκουν στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (και πολίτες της Συνομοσπονδίας της Ελβετίας) που διαμένουν μόνιμα στην Ελλάδα,
ε) υπηκόους τρίτων χωρών ή απάτριδες, στους οποίους έχει χορηγηθεί το καθεστώς πρόσφυγα ή το καθεστώς επικουρικής προστασίας, κατά την έννοια των περιπτώσεων στ ́ και η ́ του άρθρου 2 του ν. 4636/2019 (Α ́ 169),

στ) ανιθαγενείς, των οποίων το καθεστώς παραμονής στην Ελλάδα διέπεται από τις διατάξεις του ν. 139/1975 (Α ́ 176),

ζ) πολίτες τρίτων χωρών, στους οποίους έχει χορηγηθεί καθεστώς παραμονής για ανθρωπιστικούς λόγους, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 28 του προεδρικού διατάγματος 114/2010 (Α ́ 195) σε συνδυασμό με τις διατάξεις του άρθρου 19Α του ν. 4251/2014 (Α ́ 80), όπως ισχύουν,

η) πολίτες άλλων κρατών που διαμένουν νόμιμα και μόνιμα στην Ελλάδα. Σε αυτή την κατηγορία πολιτών το επίδομα χορηγείται εφόσον διαμένουν νόμιμα και μόνιμα στην Ελληνική Επικράτεια τα τελευταία δώδεκα (12) έτη πριν από το έτος υποβολής της αίτησης, όπως αυτό προκύπτει από την υποβολή δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος των ιδίων ή των συζύγων τους ή, εφόσον οι ίδιοι δεν ήταν υπόχρεοι φορολογικής δήλωσης, από τη φορολογική δήλωση, στην οποία εμφανίζονται ως εξαρτώμενα μέλη και τα εξαρτώμενα τέκνα τους βρίσκονται στην Ελλάδα.

Το μόνιμο και νόμιμο της διαμονής στη χώρα των ανωτέρω κατηγοριών πολιτών αποδεικνύεται από την υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος καθ’ έκαστο φορολογικό έτος. Ως υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος νοείται αυτή που έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια του έτους, εντός του οποίου τασσόταν η προθεσμία για την υποβολή της και όχι η τυχόν, μετά τη λήξη του έτους, εντός του οποίου έχει ταχθεί η ανωτέρω προθεσμία, υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος παρελθόντος φορολογικού έτους».

2. Στην παράγραφο 12 του άρθρου 214 του ν. 4512/ 2018 προστίθεται δεύτερο εδάφιο ως εξής:
«Το επίδομα αυτό δεν κατάσχεται για οποιαδήποτε οφειλή ούτε συμψηφίζεται με βεβαιωμένα χρέη προς το Δημόσιο, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, τους

Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τα νομικά πρόσωπα των τελευταίων και τα ασφαλιστικά ταμεία, όπως επίσης δεν κατάσχεται από πιστωτικά ιδρύματα για οφειλές προς αυτά ούτε συμψηφίζεται με οφειλές προς πιστωτικά ιδρύματα.».

2. Στο άρθρο 214 του ν. 4512/2018 προστίθεται παράγραφος 17 ως εξής:
«17. Σε περίπτωση εξαρτώμενου τέκνου, για το οποίο συντρέχουν οι προϋποθέσεις φοίτησής του στην υποχρεωτική εκπαίδευση, το επίδομα χορηγείται υπό την προϋπόθεση αφενός της εγγραφής του σε σχολείο, αφετέρου της πραγματικής φοίτησής του, η οποία θεωρείται ότι συντρέχει όταν το εξαρτώμενο τέκνο δεν υποχρεούται να επαναλάβει την ίδια τάξη λόγω του αριθμού των απουσιών του. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών, Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Παιδείας και Θρησκευμάτων, ρυθμίζεται κάθε ειδικότερο ή λεπτομερειακό θέμα για την εφαρμογή του προηγούμενου εδαφίου, καθώς και οι εξαιρέσεις από την εφαρμογή του, ιδίως ως προς τις περιπτώσεις που οι απουσίες των μαθητών οφείλονται σε λόγους συναρτώμενους με την υγεία τους. Η ρύθμιση της παρούσας παραγράφου εφαρμόζεται το πρώτον από το σχολικό έτος 2020-2021.»

Με τις διατάξεις του άρθρου 16 του νόμου 4659 «Επίδομα γέννησης και λοιπές Διατάξεις » Τεύχος A ́ 21/03.02.2020 προβλέπονται τα εξής:

Άρθρο 16.

Μεταβατική διάταξη Πολίτες τρίτων χωρών, στους οποίους έχει χορηγηθεί μέχρι τη δημοσίευση του παρόντος νόμου επίδομα παιδιού λόγω της υπαγωγής τους στην κατηγορία δικαιούχων της περίπτωσης η ́ της παραγράφου 11 του άρθρου 214 του ν. 4512/2018, όπως αυτή ίσχυε πριν την τροποποίησή της, με τη ρύθμιση του άρθρου 15 του παρόντος νόμου, εξακολουθούν να λαμβάνουν το επίδομα παιδιού υπό τις αυτές προϋποθέσεις, βάσει των οποίων το επίδομα τους χορηγήθηκε και δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 15.